به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا قائمی‌نیا، رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی شامگاه شنبه در نشست علمی و مجازی «هوش مصنوعی و خداباوری» که چهارمین نشست از سلسله نشست‌های"الهیات و هوش مصنوعی" بود، با اشاره به موضوع مورد بحث، اظهارکرد: هوش مصنوعی صرفا یک ابزار ساده که با آن کارهایی انجام می‌دهیم نیست، بلکه؛ تجسم تکنولوژیک فلسفه خاصی است که در این فلسفه، نگاه خاصی نسبت به ذهن و کارکردهای آن و نسبت به سرشت تفکر بشر وجود دارد.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: این ابزار به یک معنا ابزار نیست، بلکه؛ اولا، زیست جهان بشر این عصر و نحوه در عالم بودن او را مشخص می‌کند و به یک معنا، بشر اتحاد وجودی با آن پیدا کرده است. ثانیا، مقولات مهمی را بر ذهن بشر عرضه می‌کند که در قالب آنها می‌اندیشد و تفکر خود را با آنها پیش می‌برد؛ سخت افزار، نرم افزار، حذف، کپی و ارسال مفاهیمی از آن است.

وی اظهار کرد: هوش مصنوعی، قدرت ساختاردهی فوق‌العاده‌ای به تفکر بشر دارد. از این رو «دِتِر»، حوزه‌های بسیاری از قبیل، فلسفه والهیات و حتی کیهان‌شناسی را تحت تأثیرداده است. در واقع هوش مصنوعی به یک معنا بر تکنولوژی‌های دیگر حاکمیت دارد و کنترل آنها را به دست می‌گیرد و به آنها جهت می‌دهد.

حجت‌الاسلام قائمی‌نیا در بخش دیگری از سخنان خود «دو نوع هوش مصنوعی» تبیین کرد و گفت: «هوش مصنوعی کلاسیک» و «هوش مصنوعی مدرن» از جمله هوش‌های مصنوعی هستند که از نظر تاریخی تاکنون ظهور کرده‌اند. هوش مصنوعی کلاسیک، بر اساس آزمون تورینگ و مدل محاسباتی ذهن شکل گرفته است و کارهای ساده‌ای را انجام می‌داد و در مقابل هوش مصنوعی مدرن، بر اساس مدل‌های شبکه‌های عصبی ذهن شکل گرفته و توانایی‌های بسیاری در زمینه‌های مختلف از خود نشان داده است.

رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی «فلسفه هوش مصنوعی» را مورد اشاره قرارداد و افزود: «کارل میچام»، دو سنت در فلسفه تکنولوژی را از هم جدا می‌سازد و آنها را به برادرهای دوقلویی تشبیه می‌کند که رقابتی برادرانه با هم دارند. "رویکرد مهندسی به فلسفه تکنولوژی" و"رویکرد علوم انسانی به فلسفه تکنولوژی" آن دو برادر می‌باشند.

وی اظهارکرد: با همین قیاس، دو نوع فلسفه «فلسفه مهندسی هوش مصنوعی» و «فلسفه علوم انسانی هوش مصنوعی» را شاهد خواهیم بود. در فلسفه مهندسی، بیشتر کسانی این فلسفه را مطرح می‌کنند که تحصیلات مهندسی هوش مصنوعی دارند. داستان‌های علمی تخیلی هم براساس این فلسفه مطرح می‌شوند. اما در فلسفه علوم انسانی هوش مصنوعی، بیشتر اندیشمندانی این فلسفه را مطرح می‌کنند که مطالعات فلسفی دارند و با نگاه انتقادی به پدیده هوش مصنوعی به مسائل می‌نگرند.

محقق و پژوهشگر حوزه علمیه قم با اشاره به «الهیات هوش مصنوعی» بیان کرد: نگاه هوش مصنوعی به مسائل کاربردی است، از نظر اخلاق نظری و فلسفه اخلاقی نیز دنبال می‌شود و باید در هر دو زمینه با هم تلفیق شود چرا که اخلاق عملی و کاربردی بسیار سودمند است. لذا در این بخش شاهد دو مبحث «الهیات مهندسی و علوم انسانی هوش مصنوعی» هستیم.

وی به تبیین «الهیات مهندسی هوش مصنوعی» پرداخت و گفت: در این نوع الهیات به کارکردهای مثبت هوش مصنوعی در زمینه دینداری توجه می‌شود. ساختن ربات‌هایی که کارکردهای مذهبی انجام می‌دهند در این حوزه قرار می‌گیرند.

استاد حوزه ودانشگاه افزود: در «الهیات علوم انسانی هوش مصنوعی»، نگاه‌های انتقادی فلسفی به هوش مصنوعی مطرح می‌شود و مفاهیم هوش قوی و تکنیکی جز مفاهیمی در هوش مصنوعی مدرن هستند که با الهیات به طور عام و خداباوری به طور خاص، مباحث و مناقشاتی را پدید آورده‌اند.

حجت الاسلام قائمی‌نیا در بخش دیگری از سخنان خود به مفهوم «خدای دیجیتال» اشاره کرد و گفت: «ویلیام ایندیک» در کتاب "خدای دیجیتال"، تلاش کرده است تبیینی دیجیتال از مفهوم خدا و برخی از پدیده‌های دینی؛ مانند معنویت، ارائه دهد. او به این نکته اشاره می‌کند که در عصر دیجیتال، ما در دریایی از رسانه‌ها غوطه‌ور هستیم که جهان مجازی را در طرف ما ایجاد می‌کند و خدای مفهومیِ دیجیتال را غنی‌تر از خدای عینی برمی‌شمارد. وی معتقد است، رابطه با خدا که کاملاً مفهومی و نمادین است، از لحاظ تجربه حسی و عاطفی غنی‌تر از رابطه با خدا است که مبتنی بر دیدارهای شخصی است، که در آن حضور خدا به عنوان یک واقعیت واقعی احساس می‌شود.

۳۱۳/۱۷